19 września br. nastąpiło zakończenie projektu pt. System szkolenia poligonowego w warunkach walki elektronicznej (SSPWE), za który konsorcjum z Instytutem Technicznym Wojsk Lotniczych jako liderem zostało wyróżnione na XXXI MSPO w Kielcach nagrodą Defender.
Historia tego projektu dofinansowanego przez NCBR (nr umowy DOBR/0064/R/ID1/2012/03) sięga 2012 r. Wówczas konsorcjum w składzie ITWL, Akademia Sztuki Wojennej, ale wówczas była to Akademia Obrony Narodowej oraz Wojskowe Zakłady Elektronicznej SA zgłosiło na konkurs NCBR projekt pt. „Poligon walki elektronicznej – wsparcie procesu szkolenia załóg statków powietrznych i systemów OPL Sił Powietrznych”, uzyskując dofinansowanie w kwocie ok. 10 mln zł.
W 2015 r. prace nad projektem wstrzymano i ruszyły dopiero w 2018 r. po zredefiniowaniu nowych potrzeb sił zbrojnych. - Obecna konfiguracja systemu SSPWE jest konsekwencją ustaleń z resortem obrony narodowej zawartych we wstępnych założeniach taktyczno-technicznych zatwierdzonych 22 grudnia 2017 r. przez MON - informuje dr Mariusz Masiewicz z Zakładu Awioniki ITWL, kierownik projektu. Po wspomnianym wyżej zredefiniowaniu potrzeb, całkowita wartość projektu przekroczyła 20,1 mln zł.
Ostatecznie założenia taktyczno-techniczne docelowej konfiguracji SSPWE zostały zatwierdzone 24 czerwca 2022 przez szefa Agencji Uzbrojenia, czyli po kilku miesiącach trwającej wojny na Ukrainie. Doświadczenia za wschodniej granicy państwa wykazały, że istnieje konieczność inwestowania w systemy obrony własnej statków powietrznych (SP) oraz wsparcie systemu szkolenia załóg statków powietrznych w sytuacjach zagrożeń przez zestawy przeciwlotnicze oraz przenośne wyrzutnie pocisków rakietowych.
Jednym z elementów obrony własnej SP są odbiorniki ostrzegające
o opromieniowaniu przez radar (RWR) wsparte przez wykonanie manewru obronnego z wykorzystaniem środków obrony biernej lub aktywnej. Aby załogi SP mogły przeżyć na tzw. teatrze działań operacyjnych, niezbędne są działania zespołów odpowiedzialnych za przetwarzanie danych rozpoznawczych, aktualizację bibliotek zagrożeń, a także realizację tzw. walidacji systemów obrony własnej na pokładach SP. Do tej pory Polska nie dysponowała odpowiednią infrastrukturą niezbędną do procesu wsparcia szkolenia załóg statków powietrznych w warunkach walki radioelektronicznej (WRE).
System SSPWE jest możliwy do użycia w dowolnym miejscu, czyli jest przewoźny z możliwością dołączenia do zewnętrznych źródeł informacji radiolokacyjnej (praktycznie wszystkich radarów polskiej produkcji, wyposażonych w specjalizowany adapter, opracowany i dostarczony przez wykonawcę). Jest zasilany z sieci przemysłowej lub zespołów prądotwórczych, będących na jego wyposażeniu.
Całość podsystemów wchodzących w skład systemu SSPWE została osadzona na trzech platformach kontenerowych wykonanych na bazie kontenerów 20-stopowych typu 1C. Stanowią je:
- jednostka zarządzania i współpracy (JZW),
- jednostka obserwacyjno- pomiarowa (JOP),
- jednostka generacji zagrożeń (JGZ).
Zestawienie kontenera z naczepy nie wymaga użycia dźwigu. Do rozładunku wykorzystywany jest zestaw 4 podpór hydraulicznie sterowanych z wykorzystaniem systemu samo-poziomowania. Dla zapewnienia optymalnych warunków współdziałania jednostek kontenerowych (w szczególności zabudowanych w nich podsystemów) wymagana jest odpowiednia separacja kontenerów, nawet do kilkunastu km. Dlatego też jednostki kontenerowe zostały skomunikowane z wykorzystaniem radiolinii, umożliwiających zdalne sterowanie jednostkami JGZ oraz JOP z poziomu centralnej jednostki JZW.
Głównym elementem systemu SSPWE jest jednostka JZW, która z uwagi na zastosowanie modułowej architektury systemu, może być rozbudowana
o kolejne jednostki (JGZ), w tym także moduł emisji zagrożeń w zakresie podczerwieni oraz emitery UV. SSPWE może bowiem emitować zarówno sygnały pochodzące ze źródeł naziemnych, jak i ze statków powietrznych. Rozbudowa ta jest absolutnie niezbędna dla stworzenia wielowariantowych scenariuszy ćwiczeń.
W skład jednostki JZW wchodzi 5 podsystemów: automatyki (PAUTO), współpracy (PWSP), zarządzania (PZARZ), rejestracji (PREJ) oraz optoelektroniczny (POPT).
Jednostka JZW zdalnie zarządza jednostkami JOP i JGZ, monitoruje sytuacje powietrzną i środowisko sygnałowe podczas ćwiczenia, zarządza emisją zagrożeń, śledzi cel za pomocą głowicy optoelektronicznej, rejestruje dane z ćwiczenia i opracowuje na potrzeby oceny ćwiczenia (dane w postaci cyfrowej na fizycznym nośniku są wysyłane odpowiedniej bazie lotniczej). Dlatego w tym celu JZW wyposażono w system informatyczny MILNET-Z, a także w wymienione powyżej podsystemy.
Z kolei w skład jednostki JGZ wchodzą 2 podsystemy: automatyki (PAUTO) oraz generacji zagrożeń (PGZ). Zapewniają one ukierunkowaną emisję symulowanych sygnałów zagrożeń mikrofalowych.
Natomiast jednostka JOP składa się z trzech podsystemów: automatyki (PAUTO), obserwacyjnego (POBS, z radarem wtórnym stanowiącym autonomiczne źródło informacji) oraz rozpoznawczego (PROZ). Dostarcza informacje o sytuacji powietrznej, monitoruje środowisko mikrofalowe w rejonie ćwiczenia, wykrywa stawianie zakłóceń aktywnych przez ćwiczące statki powietrzne. Współpraca poszczególnych podsystemów kontrolowana jest z poziomu podsystemu zarządzania oraz konsoli zdalnego sterowania zabudowanych jednostce JZW.
SSPWE może emitować zarówno sygnały pochodzące ze źródeł naziemnych, jak i ze statków powietrznych Podstawowe zadanie polega na opromieniowaniu SP sygnałami emisji elektromagnetycznej, symulującymi rzeczywiste źródła zagrożeń (zestawy przeciwlotnicze), które są realizowane w oparciu o podsystem generacji zagrożeń (PGZ). Sygnały emisji elektromagnetycznej odwzorowujące rzeczywiste sygnały radarowe w różnych modach pracy, charakterystycznych dla zestawów przeciwlotniczych, generowane są z mocą impulsową rzędu do 4kW, co zapewnia maksymalny zasięg w odniesieniu do typowego odbiornika RWR rzędu 150 km.
Dla celów szkoleniowych system SSPWE wyposażony został również w podsystem rejestracji, którego zadaniem jest rejestracja danych z przebiegu ćwiczenia i przesłanie ich do adresata z wykorzystaniem sieci MILNET-Z. Podsystem umożliwia także korespondencję radiową pomiędzy załogami statków powietrznych, a kierownikiem lotów. Jest to unikatowa funkcja, gdyż importowane statki powietrzne nie można wyposażać w polskie pokładowe rejestratory.
W lipcu 2023 r. innowacyjny system SSPWE przeszedł badania kwalifikacyjne z wynikiem pozytywnym i osiągnął IX poziom gotowości technologii. Dopełnieniem projektu jest dokumentacja techniczna wyrobu. System będzie wdrożony docelowo na 21 Centralnym Poligonie Lotniczym w Nadarzycach.
Zdjęcia: ITWL