Żołnierze zawodowi i funkcjonariusze korzystają z odrębnych systemów zaopatrzeniowych. W przypadku wojskowych reguluje to ustawa z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2022 r., poz. 520 ), a funkcjonariuszy – ustawa z 14 lutego 1994 r. ( Dz. U. z 2022, poz. 1626, 247).
Uprawnienia żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy rozpoczęli służbę przed 1999 r.
W tej sytuacji emerytura wynosi 40 proc. podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej i wzrasta o:
- 2,6 proc. podstawy wymiaru – za każdy dalszy rok tej służby oraz nie więcej niż za trzy lata okresów składkowych poprzedzających służbę,
- 1,3 proc. podstawy wymiaru – za każdy rok okresów składkowych ponad trzyletni okres składkowy,
- 0,7 proc. podstawy wymiaru – za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę.
Okresy składkowe i nieskładkowe zaliczane do wysługi emerytalnej określają postanowienia przepisów art. 6 i 7 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity w Dz.U z 2022, poz. 504).
Podstawę wymiaru emerytury stanowi uposażenie należne żołnierzowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Jest to uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym i miesięczna równowartość dodatkowego uposażenia rocznego
Jeżeli w okresie między zwolnieniem ze służby żołnierza zawodowego a ustaleniem prawa do emerytury przypadały waloryzacje emerytur i rent inwalidzkich, przy ustalaniu podstawy wymiaru tego świadczenia uwzględnia się wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w tym okresie.
Natomiast podstawę wymiaru emerytury dla żołnierzy zawodowych przeniesionych w stan nieczynny lub skierowanych do służby za granicą stanowi uposażenie należne na stanowisku służbowym zajmowanym ostatnio w wojsku lub przed skierowaniem do służby za granicą, według stawek obowiązujących w dniu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej.
Emeryturę wojskową zwiększa sie o:
- 2 proc. podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio: w składzie personelu latającego na samolotach naddźwiękowych, w składzie załóg okrętów podwodnych, w charakterze nurków i płetwonurków, w zwalczaniu fizycznym terroryzmu,
- 1 proc. podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio: w składzie personelu latającego na pozostałych samolotach i śmigłowcach, w składzie załóg nawodnych wojskowych jednostek pływających, w charakterze skoczków spadochronowych i saperów, w służbie wywiadowczej za granicą, w oddziałach specjalnych.
Emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5 proc. podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych. Ponadto emeryturę zwiększa się o 15 proc. podstawy wymiaru, jeżeli inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową.
Kwota emerytury wraz ze wszystkimi podwyższeniami (tylko bez uwzględnienia dodatków, zasiłków i świadczeń pieniężnych) nie może przekraczać 75 proc. podstawy wymiaru.
Przy obliczaniu łącznej wysługi emerytalnej na wstępie sumuje się poszczególne okresy o jednakowym procentowym wskaźniku, obejmujące lata, miesiące i dni. Sumę dni zmienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc trzydzieści dni kalendarzowych. W końcowym podsumowaniu okresy niepełnych miesięcy nie są uwzględniane.
Należy przypomnieć, że zgodnie orzeczeniem Sądu Najwyższego, żołnierzowi, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed 1999 r., a po przejściu do cywila opłacał składki do ZUS, będzie przysługiwać jedno świadczenie – z systemu mundurowego lub powszechnego, nawet jeśli okresy przyjęte do ich obliczenia nie pokrywają się.
Emerytury osób, które rozpoczęły służbę po 1 stycznia 1999 r., a przed 1 października 2003 r.
Z dniem 10 czerwca 2022 r. umożliwiono doliczanie pracy cywilnej do emerytury dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych, którzy zostali przyjęci do służby po raz pierwszy po 1 stycznia 1999 r., a przed 1 października 2003 r. oraz mają co najmniej 25 lat służby. Stało się tak za sprawą ustawy z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych (Dz. U. poz. 1115).
Emerytura tych mundurowych, co do zasady, wynosi 40 proc. podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i wzrasta o 2,6 proc. podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby. Obecnie może ona ulec zwiększeniu również o 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok poprzedzających służbę oraz przypadających po zwolnieniu ze służby:
- okresów składkowych oraz
- okresów opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po dniu 31 grudnia 1998 r. lub okresów nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia.
Warunkiem jest jednak posiadanie w dniu zwolnienia ze służby co najmniej 25 lat służby i okresów z nią równorzędnych, a dla celów doliczenia okresów cywilnych wypracowanych po służbie dodatkowo wymagane jest, aby emerytura wynosiła mniej niż 75 proc. podstawy jej wymiaru.
Decyzję o ewentualnym doliczeniu okresów pracy cywilnej żołnierze i funkcjonariusze, co do zasady, będą musieli podejmować w momencie przechodzenia na emeryturę. Będą oni mieli do wyboru dwie możliwości, tj.:
- doliczenie do emerytury mundurowej pracy cywilnej i tym samym pobieranie tylko emerytury wojskowej/policyjnej lub
- pozostanie na dotychczasowych zasadach wyliczania emerytury, czyli niedoliczanie do emerytury mundurowej pracy cywilnej i zachowanie prawa do dwóch emerytur, tj. emerytury wojskowej/policyjnej i emerytury z FUS (za pracę cywilną, po ukończeniu wieku 60/65 lat).
Po 1 stycznia 2013 r.
Od 1 stycznia 2013 r. weszły w życie nowe regulacje emerytalne dla żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy rozpoczęli służbę po 31 grudnia 2012 r. Nabędą oni uprawnienia emerytalne po 25 latach i ukończeniu 55 lat życia.
Zachowane natomiast zostały prawa nabyte, zatem jeszcze przez wiele lat emerytura wojskowa będzie przysługiwać żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia z tej służby posiada 15 (pełnych) lat służby w Wojsku Polskim. Dotyczy to osób, które rozpoczęły służbę wojskową przed 1 stycznia 2013 r.
Dotyczy to każdego rodzaju służby wojskowej, w tym służby zawodowej, okresowej, w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, zasadniczej służby wojskowej oraz nadterminowej zasadniczej służby wojskowej. Jako okresy równorzędne ze służbą wojskową traktuje się:
- przypadające w czasie od 1 września 1939 r. okresy: działalności w ruchu oporu (z wyłączeniem tajnego nauczania), służby w armiach sojuszniczych, pobytu w niewoli lub w obozach dla internowanych żołnierzy,
- okresy służby w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej oraz okresy traktowane jako równorzędne z tą służbą.
Nie wlicza się do tego okresu służby w latach 1944 – 1956 w Informacji Wojskowej, sądownictwie wojskowym i w prokuraturze wojskowej, jeżeli emerytowi udowodniono to w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego. O dokonanych ustaleniach Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu powiadamia właściwe Wojskowe Biuro Emerytalne.
Ponadto prawo do wojskowego zaopatrzenia emerytalnego nie przysługuje żołnierzowi, który został skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych lub na karę degradacji za przestępstwo popełnione przed zwolnieniem ze służby.
Zgodnie z art. 43bb znowelizowanego 7 lipca 2022 r. Kodeksu karnego i innych ustaw, które wchodzą w życie 14 marca 2023 r. sąd może orzec wobec osoby, która w czasie popełnienia czynu była żołnierzem, żołnierzem rezerwy lub żołnierzem w stanie spoczynku. Degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego.
Degradacja dotyczy przestępstw umyślnych, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego.