Technicy kryminalistyki oraz biegli z zakresu badań genetycznych otrzymali narzędzie do zabezpieczenia śladów kontaktowanych: specjalistyczny zestaw folii niskoadhezyjnych dedykowany zabezpieczaniu materiału biologicznego do badań kryminalistycznych DNA.
Właściwe zabezpieczenie śladu pod względem technicznym warunkuje możliwość przeprowadzenia badań identyfikacyjnych w genetyce sądowej. Coraz większy odsetek śladów biologicznych zabezpieczanych na miejscu zdarzenia do badań identyfikacyjnych stanowią ślady kontaktowe. Czułość kryminalistycznych metod badań DNA stale wzrasta, jednakże czynnikiem, który ogranicza ich wartość identyfikacyjną jest relatywnie mała ilość materiału genetycznego w tego typu śladach. Przyczyną tego stanu rzeczy jest między innymi niedoskonałość środków techniki kryminalistycznej wykorzystywanych do technicznego zabezpieczania tego rodzaju materiału dowodowego. Aby wykorzystanie zaawansowanych metod biologii molekularnej było efektywniejsze, należało opracować nowatorskie i skuteczniejsze narzędzie dedykowane technice kryminalistycznej do zabezpieczania biologicznych śladów kontaktowych.
Opracowania specjalistycznego zestawu folii niskoadhezyjnych do zabezpieczania śladów biologicznych podjęło się konsorcjum w składzie: Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, obecnie Akademia Policji w Szczytnie (lider), Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji w Warszawie, Instytut Technologii Bezpieczeństwa „MORATEX” w Łodzi , Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie, Instytut Genetyki Sądowej Sp. z o.o. w Bydgoszczy. Pod koniec 2018 r. uzyskano dofinansowanie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w wysokości 10 857 645 zł (nr projektu DOB-BIO9/05/01/2018). Projekt zrealizowano w ramach konkursu nr 9/2018 na wykonanie i finansowanie projektów w zakresie badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Przed zespołem naukowców i ekspertów pod kierownictwem dr hab. Magdaleny Zubańskiej z Akademii Policji w Szczytnie postawiono kilka szczegółowych celów. Ich realizacja zakończyła się na początku 2022 r. Chodziło o rozpoznanie miejsc najczęstszego występowania śladów kontaktowych oraz ocenę przydatności różnych podłoży adhezyjnych do zastosowania w genetyce sądowej, uwzględniając również późniejszy odzysk materiału biologicznego. Celem projektu było ponadto zoptymalizowanie stosowanych przez Policję i inne laboratoria kryminalistyczne metod ekstrakcji DNA oraz opracowanie optymalnych metod zapewnienia jałowości folii, ich wielkości i form konfekcjonowania.
W rezultacie opracowano demonstrator technologii zestawu folii niskoadhezyjnej na manipulatorze do zabezpieczania biologicznych śladów kontaktowych wraz z opakowaniem i instrukcją dla użytkownika końcowego. Wybrano także skuteczną metodę produkcji i konfekcjonowania zestawu eliminującą zanieczyszczenia niepożądanym ludzkim DNA. Dostosowano metody izolacji DNA używane w laboratoriach kryminalistycznych do wymagań zestawu. Technologię poddano walidacji w warunkach rzeczywistych przez końcowych odbiorców. Oceniono zdolność demonstratora technologii zestawu folii niskoadhezyjnej do zbierania śladów z różnorodnych podłoży, bezpieczeństwo próbki i ergonomię użytkowania. Zebrano opinie techników kryminalistyki i biegłych z zakresu badań genetycznych nt. opracowanej technologii oraz ich przeszkolono. Opracowano raport dotyczący miejsc najczęstszego występowania śladów kontaktowych oraz projekt rozstrzygnięć organizacyjno-prawnych wdrażania nowych rozwiązań do katalogu środków techniki kryminalistycznej. Wytworzona technologia może zostać zaimplementowana w praktyce.
Ze względu na realizację projektu podczas pandemii SARS-CoV-2 wielkim wyzwaniem było przeprowadzenie badań laboratoryjnych w oparciu o techniki biologii molekularnej przy globalnym niedoborze materiałów zużywalnych i odczynników stosowanych zarówno w kryminalistycznych badaniach DNA, stanowiących sedno pracy Zespołu projektowego, jak również w diagnostyce medycznej chorób zakaźnych. Wyzwaniem w zakresie uzyskanego finalnie efektu projektu było mentalne “przełamanie” potencjalnych końcowych użytkowników produktu stanowiącego efekt projektu do praktycznego zastosowania nowatorskiego narzędzia, którego forma i sposób użycia stały w opozycji do utartych sposobów postępowania podczas zabezpieczania śladów biologicznych
Opracowany specjalistyczny zestaw folii niskoadhezyjnych do zabezpieczania śladów kontaktowych wraz z dedykowanymi metodami ekstrakcji DNA do badań kryminalistycznych przeznaczony jest dla techników kryminalistyki i biegłych z zakresu badań genetycznych.